Πώς μπορούμε να διατηρήσουμε τον εγκέφαλο μας υγιή; Τι είναι το growth mindset;
Πραγματικά “έξυπνοι” είναι εκείνοι που κατέχουν υψηλό IQ;
Είναι γνωστό, πως ειδικά σε παιδική ηλικία, ο εγκέφαλός μας είναι σαν πλαστελίνη. Ανάλογα με τις αλληλεπιδράσεις που έχουμε με το περιβάλλον, δημιουργούνται όλο και περισσότερες συνάψεις μεταξύ των νευρώνων. Με απλά λόγια όσες περισσότερες “γέφυρες” έχουμε μέσα στο νευρικό μας σύστημα, τόσο πιο γρήγορα μεταφέρονται όλες οι ηλεκτροχημικές πληροφορίες που μας βοηθούν να αποκωδικοποιούμε τι συμβαίνει γύρω μας και να αντιλαμβανόμαστε νέα δεδομένα. Επίσης, αποθηκεύουμε και ανασύρουμε πληροφορίες από τη μνήμη μας πιο εύκολα και λαμβάνουμε αποφάσεις πιο αποτελεσματικά. Δομικά ο εγκέφαλος μεγαλώνει μέχρι τα 25 μας χρόνια και μέχρι τότε εάν έχουμε μία παιδική- εφηβική ηλικία με σωστές αλληλεπιδράσεις, ο εγκέφαλός μας θα πάρει όλα τα εφόδια, ώστε να αντεπεξέλθει σε όλα αυτά που συμβαίνουν πλέον. Ακόμα όμως και μετά τα 25 μας χρόνια η νεύρο πλαστικότητα του εγκεφάλου υφίσταται. Αυτό σημαίνει πως κάθε φορά που μαθαίνουμε κάτι καινούργιο, αποκτούμε μία νέα δεξιότητα, ο εγκέφαλός μας πάλι δημιουργεί νέες συνάψεις, παρά την φυσική ηλικία. Αυτή η διαδικασία βοηθάει τον εγκέφαλο όχι μόνο να παραμένει υγιής αλλά και να μην φθείρεται με την πάροδο του χρόνου.
Πως μπορούμε πρακτικά να το πετύχουμε αυτό
Σε αντίθεση με το σταθερό τρόπο σκέψης (fixed mindset), που έχουν οι περισσότεροι άνθρωποι, ο αναπτυξιακός τρόπος σκέψης (growth mindset), βοηθάει την απόκτηση νέων δεξιοτήτων ταχύτερα, ενσωματώνοντας μέσα και το «learning mindset», δηλαδή την διάθεσή μας να μαθαίνουμε νέα πράγματα, να ενημερωνόμαστε και να εκπαιδευόμαστε σε νέες δεξιότητες, να ρωτάμε, να τολμάμε και να έχουμε μία περιέργεια, όχι μόνο για το τι συμβαίνει γύρω μας, αλλά και μέσα μέσα μας. Επίσης το να έχουμε μία ευελιξία και να προσαρμοζόμαστε στα νέα δεδομένα έχει αποδειχθεί πως είναι από τις πιο σημαντικές μορφές νοημοσύνης. Η προσαρμοστική νοημοσύνη μας επιτρέπει να αντεπεξέλθουμε σε οτιδήποτε καινούργιο έρχεται ως πρόκληση και δυσκολία σε αυτή τη ζωή. Το μόνο σίγουρο και το μόνο σταθερό πλέον είναι πως όλα αλλάζουν κι εμείς πρέπει να αποφασίσουμε προς ποια κατεύθυνση θα αλλάζουμε και εμείς.
Για να χτίσουμε αυτό τον τρόπο σκέψης θα βοηθούσε να:
- Αποδεχτούμε τις ατέλειες μας και αντί να μας περιορίζουν, να τις θεωρήσουμε μέρος της εκμάθησης μας.
- Αλλάζουμε τον τρόπο που αφηγούμαστε το τι συμβαίνει στη ζωή μας, καθώς παίζει αρκετά σημαντικό ρόλο. Είναι διαφορετικό να λέμε «ξέρω ότι δεν είμαι καλός σε αυτό» και διαφορετικό να λέμε πώς «θα κάνω το καλύτερο που μπορώ και θα βελτιωθώ».
- Σπάμε μεγαλύτερους στόχους σε μικρότερα κομμάτια.
- Μιλάμε στον εαυτό μας με ενσυναίσθηση και ενθάρρυνση.
- Μαθαίνουμε από τα λάθη των άλλων αντικαθιστώντας την λέξη αποτυχία με τη λέξη εκμάθηση.
- Θέτουμε ρεαλιστικούς στόχους.
- Μαθαίνουμε να προσαρμοζόμαστε με βάση τη δική μας ταχύτητα και τον δικό μας ρυθμό και ανάλογα με τις δικές μας ανάγκες.
- Αντιμετωπίζουμε οποιαδήποτε πρόκληση ως ευκαιρία για να μάθουμε κάτι καινούργιο. Αντικαθιστούμε την λέξη αποτυχία με τη λέξη μάθημα.
- Σταματάμε να ψάχνουμε την αποδοχή από τους άλλους και να ασχολούμαστε με την γνώμη τους.
- Και τέλος επανακαθορίζουμε τη λέξη έξυπνος.
Είναι μία παρωχημένη σκέψη πως οι έξυπνοι άνθρωποι είναι αυτοί που παίρνουν καλούς βαθμούς, που έχουν πολλά πτυχία, και που έχουν πολύ υψηλό IQ. Είναι πλέον πολύ γνωστό πως άνθρωποι με πολύ υψηλό IQ δουλεύουν για ανθρώπους με IQ κάτω του μέτριου. Υπάρχουν πάρα πολλές μορφές νοημοσύνης, όπως η κινητική, η μουσική, η χωροταξική, η συναισθηματική, η σεξουαλική, η αντιληπτική, η προσαρμοστική και πάρα πάρα πολλές ακόμα. Επειδή το σχολείο δύσκολα ανιχνεύει τις δεξιότητες μας, εάν οι γονείς μας και οι φίλοι, μας ενθαρρύνουν να κάνουμε πράγματα στα οποία είμαστε καλοί, μας κάνουν ευτυχισμένους κι αισθανόμαστε όμορφα για τον εαυτό μας, τότε δεν υπάρχει περίπτωση να μην είμαστε στο σωστό μονοπάτι για την εσωτερική γαλήνη, ευτυχία και εκπλήρωση των ονείρων μας.
Αυτός ο τρόπος σκέψης έχει αποδειχτεί πως μας βοηθάει στο να έχουμε καλύτερη απόδοση στην εργασία μας, να έχουμε περισσότερες ευκαιρίες ανέλιξης, να έχουμε υγιέστερες διαπροσωπικές σχέσεις, πιο στενή σχέση με τον εαυτό μας, μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση και αναδεικνύονται ταχύτερα τα ταλέντα μας και οι δυνατότητές μας.
Υπάρχουν παιδιά στο σχολείο τα οποία φανερώνουν από μικρά πως σκέφτονται και ποιο mindset έχουν. Όταν τους βάζουν παζλ, κάποια παιδιά εξακολουθούν να φτιάχνουν το ίδιο παζλ το οποίο έχουν ξανακάνει και γνωρίζουν ότι θα πετύχουν σίγουρα ώστε να ακούσουν το «μπράβο, πόσο έξυπνο παιδί είσαι». Αυτό όμως είναι στάσιμος τρόπος σκέψης, διότι δεν μαθαίνουμε κάτι καινούργιο. Τα παιδιά που θέλουν να εξελιχθούν διαλέγουν παζλ που είναι πιο δύσκολα και δεν ξέρουν σίγουρα ότι θα τα καταφέρουν, όμως όταν μαθαίνουν κάτι καινούργιο αισθάνονται πιο έξυπνα από ποτέ. Σκεφτείτε σοβαρά πότε αισθάνεστε πιο έξυπνοι στη ζωή σας, όταν σας λέει κάποιος ότι είστε έξυπνοι ή όταν μαθαίνετε κάτι καινούργιο; Ακόμα και στις σχέσεις που επιλέγουμε να έχουμε, οι σύντροφοι που επιλέγουμε παίζουν μεγάλο ρόλο στο αν εμείς εξελισσόμαστε. Είναι διαφορετικό να έχουμε κάποιον δίπλα μας ο οποίος απλά κρίνει αυτό που κάνουμε και διαφορετικό να μας δίνει εποικοδομητική αξιολόγηση για το πως θα γινόμαστε καλύτεροι. Οι φίλοι μας, οι συνεργάτες μας, οι σύντροφοί μας, πρέπει να μας βοηθούν να εξελισσόμαστε κι εμείς να κερδίζουμε συνέχεια από την ενθάρρυνση για το πως μπορούμε να κάνουμε κάτι ακόμα καλύτερα, θεωρώντας πως ακόμα και η επιτυχία δεν είναι ένας σταθμός στον οποίο μπορούμε να επαναπαυτούμε. Όταν εμείς δεν προχωράμε και μένουμε στάσιμοι, υπάρχει κάποιος άλλος, πολύ πιο “διψασμένος”, που μας προσπερνάει και τότε εμείς απλά πάμε προς τα πίσω. Χωρίς όμως να έχουμε το άγχος της συνεχούς βελτίωσης και ότι συνέχεια θα πρέπει να αποδεικνύουμε πόσο καλοί είμαστε σε κάτι, θα ήταν ωφέλιμο να κοιτάξουμε προς τα μέσα και να ρωτήσουμε τον εαυτό μας τι σημαίνει όλο αυτό που βιώνουμε για εμάς. Θέλεις να γίνεις ο καλύτερος που μπορείς; Δείξε μου τι μπορείς να κάνεις, δείξε μου την προσπάθειά σου και αυτό αρκεί. Την προσπάθεια αξιολογούμε πάντα, όχι το αποτέλεσμα. Και είναι η προσπάθεια που θα σε κρατήσει υγιή, που θα σε κρατήσει χαρούμενο και το πιθανότερο είναι ότι θα φτάσεις ακόμα πιο μακριά από εκεί που φανταζόσουν. Δεν έχει σημασία ποιες είναι οι ικανότητες σου, σημασία έχει τι πιστεύεις εσύ για τις ικανότητες σου και τι πιστεύεις εσύ για τον εαυτό σου.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο enikos.gr.