Γιατί διαστρεβλώνουμε την πραγματικότητα χρησιμοποιώντας φίλτρα;
Πριν μερικά χρόνια, η ψηφιακή τροποποίηση των φωτογραφιών ήταν προνόμιο λίγων και συνήθως αφορούσε διάσημους που ήθελαν να παρουσιάσουν έναν «τέλειο» εαυτό. Με την ταχεία εξέλιξη της τεχνολογίας και των εφαρμογών που όλοι έχουμε στα κινητά μας, μπορούμε πλέον με μερικές κινήσεις να παρουσιάσουμε τον εαυτό μας αλλά και ολόκληρη την ζωή μας ως «τέλεια» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Έρευνες δείχνουν ότι ο αριθμός των ψηφιακά τροποποιημένων selfies και των επιτηδευμένων φωτογραφιών αυξάνεται σημαντικά την περίοδο των διακοπών. Οι εφαρμογές δίνουν πλέον την δυνατότητα να δείξουμε ότι έχουμε το τέλειο μαύρισμα, αψεγάδιαστο σώμα, και ότι περνάμε πάρα πολύ καλά με φόντο ένα ειδυλλιακό τοπίο.
Ειδικά το καλοκαίρι, πολλοί νιώθουν την ανάγκη να παρουσιάσουν μια εκδοχή του εαυτού τους που θα γίνει δεκτή με ενθουσιασμό από τους ψηφιακούς τους φίλους, οι οποίοι θα την επιβραβεύσουν με likes και σχόλια. Η συνεχής έκθεση σε τέτοιου είδους αλληλεπιδράσεις δημιουργεί μια τάση εξαρτητικής συμπεριφοράς και συνεχούς αυτοπροβολής. Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, τα νέα άτομα και οι γυναίκες είναι περισσότερο επιρρεπείς στις αρνητικές επιπτώσεις αυτής της τάσης. Τα περιοδικά που ασχολούνται με το lifestyle προωθούν συμβουλές για το «τέλειο καλοκαίρι» και θέτουν τα κοινωνικώς αποδεκτά όρια για το τι είναι όμορφο ή σέξι σε ένα σώμα, αλλά και τοποθετούν έναν αόρατο πήχη ως μέτρο σύγκρισης για το πώς πρέπει να είναι οι διακοπές μας για να μπορούμε να πούμε ότι «περνάμε καλά».
Η ανάγκη μας για αποδοχή μπορεί να οδηγήσει σε αμέτρητες ώρες όπου η προσοχή μας είναι στραμμένη στην επεξεργασία μιας εικόνας χωρίς να ζούμε τις στιγμές. Παρά το ότι μπορεί να υπάρχει επίγνωση ότι αυτό που παρουσιάζουμε στα social media μας δεν αντιστοιχεί στην πραγματικότητα, έχει αποδειχθεί ότι η επιστροφή στην πεζή και χωρίς λάμψη ζωή μας έχει ως συνέπεια να αναζητούμε την επόμενη διέξοδο με μια ακόμα φωτογραφία ή ανάρτηση και ενδέχεται να προκαλέσει άγχος και κατάθλιψη. Με την ολοένα αυξανόμενη χρήση φίλτρων και την ευκολία στην πρόσβαση τους, ένα νέο φαινόμενο αρχίζει να γίνεται περισσότερο σύνηθες στους εφήβους και τις γυναίκες. Η «ψηφιακή δυσμορφία» (digital dysmorphia) αφορά στην υπερβολική ενασχόληση με το σώμα και το πρόσωπο και συνοδεύεται από την αίσθηση του ανικανοποίητου, κατάθλιψη, και εχθρικές σκέψεις για τον εαυτό ή τους άλλους. Οι ρίζες της ψηφιακής δυσμορφίας φαίνεται να ξεκινούν από την αναντιστοιχία ανάμεσα στην πραγματική μας εικόνα και σε αυτή που παρουσιάζουμε στους άλλους μετά από επεξεργασία.
Το να βρίσκουμε την ιδανική γωνία λήψης ώστε να φαινόμαστε όσο το δυνατόν καλύτεροι έχει πλέον αναχθεί σε πολύτιμη δεξιότητα. Η γνωστική ασυμφωνία που προκύπτει όταν συνειδητοποιούμε ότι αυτό δεν μπορούμε να το πετύχουμε στις συναναστροφές μας δια ζώσης οδηγεί σε αυξημένη δυσφορία με την εικόνα του σώματός μας αλλά και με το περιβάλλον μας. Τα άτομα που επηρεάζονται περισσότερο από αυτό το φαινόμενο, ή που απλά νιώθουν την ανάγκη να επεξεργάζονται τις φωτογραφίες τους και να παρουσιάζουν μια άλλη εικόνα για την ζωή τους, ενδέχεται να έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και ανάγκη για επιβράβευση μέσω τρίτων, καθώς και να φοβούνται την απόρριψη. Είναι επομένως σημαντικό το φαινόμενο των φίλτρων και της ψηφιακής επεξεργασίας κυρίως από τις ομάδες του πληθυσμού που επηρεάζονται περισσότερο να λαμβάνεται υπόψη ως μια εν δυνάμει ένδειξη βαθύτερων ψυχικών λειτουργιών που δύνανται να μας επηρεάζουν τόσο συναισθηματικά όσο και κοινωνικά.
Aς παρατηρήσουμε τον εαυτό μας και ας αναρωτηθούμε.
Χρειαζόμαστε την προσοχή των άλλων;
Είμαστε εθισμένοι σε κομπλιμέντα και likes;
Φοβόμαστε πως αν δείξουμε τον αληθινό μας εαυτό δεν θα μας αποδεχτούν;
Αυτή η γενιά προσπαθεί να ζήσει μέσα από ψευδαισθήσεις. Η τέχνη της αυτό- εξαπάτησης οργιάζει σε τέτοιο βαθμό που υπάρχουν περιπτώσεις που πιστεύουν πως ζουν δύο διαφορετικές ζωές. Μια θεραπευόμενη μου, η οποία εμφάνιζε πως ζούσε, μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μια ζωή σχεδόν τέλεια, όταν ήρθε η ώρα να συναντήσει κάποιον που γνώρισε διαδικτυακά, από κοντά, είχε σχεδόν συμπτώματα κρίσεις πανικού. Μόλις έφτασε στο ραντεβού της και πήγε του συστηθεί εκείνος την κοίταξε με απορία και της είπε << δεν ξέρω ποια είσαι όμως εγώ έχω ραντεβού με άλλη κοπέλα. Αυτό είναι απάτη και θα έπρεπε να ντρέπεσαι>>. Δεν είναι λίγα τα φαινόμενα που οι άνθρωποι φτιάχνουν μια φανταστική ζωή χρησιμοποιώντας φίλτρα που αλλάζουν την εικόνα του σε τέτοιο βαθμό, που αλλοιώνουν τα χαρακτηριστικά του προσώπου και του σώματος τους. Αυτό που δεν καταλαβαίνουμε είναι πως η αυθεντικότητα και οι ατέλειες είναι αυτές που μας κάνουν ξεχωριστούς και όμορφους.
Υπάρχουν έρευνες στις οποίες νέοι άνθρωποι δηλώνουν πως οι φιλτραρισμένες φωτογραφίες, τους ενίσχυαν την αυτοπεποίθηση και πως η εμφάνισή τους είναι πιο σημαντική από τα οικονομικά τους, την επαγγελματική τους και προσωπική τους ζωή. Όσα περισσότερα φίλτρα χρησιμοποιούμε τόσο αλλοιώνουμε την πραγματικότητα και ενδέχεται να επηρεαστεί σοβαρά η ψυχική μας υγεία.
To πιο σημαντικό δεν είναι το πως μας βλέπουν οι άλλοι, αλλά το πως θέλουμε να βλέπουμε εμείς τον εαυτό μας. Πόσο μας αρέσει τελικά ο αληθινός μας εαυτός;
Το άρθρο δημοσιευτηκε απο την majenco, Σαμάνθα Αποστολοπούλου στο queen.gr
